Domen Nədir? Domen Haqqında Bilməli Olduqlarınız

Veb saytların hazırlanması prosesində ən önəmli anlayışlardan biri domen (domain) və onun necə işlədiyidir. Domen, bir vebsaytın internetdəki unikal ünvanıdır. İstifadəçilərin rahatlıqla bir serverə, resursa və ya vebsayta çatmasını təmin edir. Bir domen olmadan, hər bir serverin yalnız IP adresi ilə tanınması lazım olardı ki, bu da böyük çətinliklər yaradar, çünki insanlar üçün IP adreslərini yadda saxlamaq asan deyil. Bu yazıda, domenlərin texniki detallarına dərin bir baxış keçirdik və domenlərin veb inkişafında oynadığı rolu izah edəcəyik.

Domen Nədir?

Domenlər, internetdə hər hansı bir resursu unikal bir şəkildə təmsil etmək üçün yaradılmışdır. Əslində, domen adı, bir IP adresi ilə əlaqələndirilmiş bir ad girişidir. Bir IP adresi, cihazların bir-birini internet üzərindən tapmasına imkan yaradan 32-bitlik bir ünvan sistemidir. Lakin, insan yaddaşına uyğun olmadığından domen adları bu ünvan sistemini daha istifadəyə yararlı formaya salır.

Domen Adlarının Tərkibi

Domen adlarının texniki baxımdan üç əsas hissəsi var:

Subdomen (Alt domen): Domenin sol tərəfində yerləşir və əsas domenə aid müəyyən bir alt hissəni göstərir. Məsələn, support.example.com alt domen olaraq çıxış edir, burada "support" subdomen, "example.com" isə əsas domen adıdır. Subdomenlər, veb saytın müxtəlif bölmələrinə və ya fərqli resurslara ayrılma məqsədilə istifadə olunur. Böyük layihələrdə, məsələn, e-ticarət saytlarında subdomen istifadə olunur ki, fərqli ölkələrə və ya regional kontentə xidmət göstərə bilsin.
İkinci Səviyyə Domen (SLD): Domenin əsas adıdır və adətən şirkətin, markanın və ya şəxsin adını təmsil edir. Məsələn, example.com domenində "example" ikinci səviyyəli domen adıdır. Bu, unikal olmalıdır və markanızı əks etdirməlidir. Məsələn, bir çox SEO strateqiyasında açar sözlərin bu hissəyə daxil edilməsi ilə axtarış motoru optimizasiyası artırılır.
Birinci Səviyyə Domen (TLD): Domenin ən sağ tərəfdə olan genişlənməsi TLD-dir. Bu hissə adətən ya ümumi olur (məsələn, .com, .org, .net), ya da ölkəyə xüsusi (məsələn, .az, .ru, .us). TLD-lər texnoloji baxımdan domen adının təsnifatı və məqsədi haqqında məlumat verir. Eyni zamanda, hər bir ölkə üçün xüsusi ccTLD-lər (country code top-level domain) mövcuddur.

Domen Adının İstifadəsi

Domenlər, həm veb istifadəçilər, həm də inkişafçılar üçün sadəcə bir URL deyil, həm də veb saytların tanınmasında və marketinqində əsas rol oynayan elementlərdir. SEO üçün düzgün domen adının seçilməsi mühüm əhəmiyyət kəsb edir, çünki domen adı axtarış motorları üçün birbaşa təsir edən faktorlardan biridir. Uzun və mürəkkəb domenlər istifadəçilər tərəfindən çətin yadda saxlanır və nəticədə trafik itirə bilər. Eyni zamanda, düzgün optimallaşdırılmayan domenlər səhv yönləndirmələrə və gec yüklənməyə səbəb ola bilər.

Hansı Domenlər Mövcuddur?

Domenlərin müxtəlif tipləri var və bu tiplər fərqli məqsədlər üçün istifadə olunur. Domenlər əsasən TLD, ccTLD və gTLD kimi təsnif edilir:

TLD (Top-Level Domain):

TLD-lər domen adının ən yüksək səviyyəsi hesab olunur. TLD-lər həm ümumi istifadəyə açıq domenlərdir, həm də sektoral məzmunları əhatə edir. Bura .com, .org, .net və digər populyar domen genişlənmələri daxildir. Bu genişlənmələr veb saytın fəaliyyət istiqamətini əks etdirir. Məsələn:

.com – Ticarət və kommersiya məqsədli vebsaytlar üçün istifadə olunur. Ən geniş yayılmış TLD-lərdən biridir.

.org – Qeyri-kommersiya təşkilatları üçün nəzərdə tutulub.

.net – Şəbəkə xidməti göstərən texnoloji şirkətlər üçün istifadə edilir.

ccTLD (Country Code Top-Level Domain):

Hər bir ölkənin öz kodu var və bu domenlər milli səviyyədə istifadə olunur. Məsələn:

.az – Azərbaycan üçün ccTLD-dir.

.ru – Rusiya üçün.

.us – ABŞ üçün.

Bu domenlər milli və yerli bazarları hədəfləyən layihələr üçün daha uyğundur.

gTLD (Generic Top-Level Domain):

gTLD-lər isə geniş spektrdə sektoral domenlərdir. Bu kateqoriya, xüsusilə yeni domen genişlənmələrini əhatə edir. Məsələn:

.tech – Texnologiya sahəsində fəaliyyət göstərən vebsaytlar üçün nəzərdə tutulub.

.edu – Təhsil müəssisələri üçün istifadə edilir.

Bu növ domen adları xüsusi sektorlar və layihələr üçün uyğun gəlir. Böyük markalar üçün bəzən şəxsi gTLD-lər də istifadə olunur.

Niyə Domen Adına Ehtiyacınız Var?

Bir domen adı sahib olmaq, vebsaytın onlayn şəxsiyyətini müəyyənləşdirir və bir çox texniki və strateji səbəblərə görə çox vacibdir:

Markalaşma və Rəqəmsal Tanınma: Domen adı, markanın onlayn imici kimi çıxış edir. İnsanlar domen adını gördükdə, həmin markanı tanımalı və ona etibar etməlidirlər. SEO-ya uyğun seçilmiş domen adları daha yüksək sıralanma əldə edir və trafiki artırır. Əgər domen adı qısa, aydın və yadda qalan olarsa, istifadəçilərin təkrar gəlmə ehtimalı yüksək olar.
SEO və Axtarış Motorları: Axtarış motorları domen adlarının məzmunla əlaqələndirilməsini sevirlər. Bu səbəbdən, əsas açar sözlərin domen adında yer alması axtarış motorlarında daha yüksək nəticələr almağa kömək edir. SEO baxımından düzgün domen adı seçilməsi, vebsaytın sıralamasını artırmaq üçün vacibdir. Xüsusən, yerli bazarları hədəfləyən vebsaytlar üçün yerli domenlər istifadə edilməsi üstünlük təşkil edir.
Etibar və Təhlükəsizlik: İstifadəçilər, etibarlı görünən domen adlarına daha çox güvənir. Bir SSL sertifikatı ilə təhlükəsiz olan domen adları, həm təhlükəsizlik baxımından, həm də etibar səviyyəsində üstünlük təşkil edir. İstifadəçilər vebsayta daxil olarkən "HTTPS" gördükdə, bu, onların məlumatlarının qorunmasını təmin edir.

.com ilə .az Domen Adları Arasındakı Fərqlər

.com və .az domen adları arasında ciddi texniki və strateji fərqlər mövcuddur. Aşağıda bu fərqləri izah edirik:

Qlobal və Yerli İstifadə: .com qlobal bir domen genişlənməsidir və bütün dünyada istifadə olunur. Əgər beynəlxalq bir hədəf auditoriyanız varsa, .com seçmək daha yaxşı ola bilər. Bunun əksinə olaraq, .az milli ccTLD-dir və əsasən Azərbaycan daxilində və ya Azərbaycanla əlaqəli layihələr üçün nəzərdə tutulub. SEO baxımından yerli bazar üçün .az domenindən istifadə etmək yerli axtarış nəticələrində üstünlük təşkil edə bilər.
SEO Fərqləri: Google kimi axtarış motorları, yerli ccTLD-lərə üstünlük verir. Məsələn, Azərbaycan bazarında fəaliyyət göstərən bir vebsayt üçün .az domeni, .com domeninə nisbətən daha yaxşı nəticələr verə bilər. Eyni zamanda, .com daha qlobal istifadəçilər üçün üstünlük təşkil edir.
Qeydiyyat Qiymətləri: .com domenləri adətən daha çox rəqabətli olur və bəzi domenlər artıq qeydiyyata alındığı üçün çətinlik yarada bilər. .az domenləri isə bu baxımdan daha əlverişli ola bilər, çünki onların qeydiyyat rəqabəti daha azdır.

Domen adı nədir?

Domen adı, internetdə unikal bir vebsaytı tanımaq üçün istifadə olunan ünvan sistemidir. Domen adı bir İP adresi ilə əlaqəlidir və daha istifadəçi dostu olur.

Domen adı necə seçilməlidir?

Domen adını seçərkən qısa, yadda qalan və markanızı əks etdirən bir ad olmasına diqqət yetirməlisiniz. SEO baxımından, əsas açar sözləri domenə daxil etmək faydalıdır.

Domen adının SEO-ya təsiri varmı?

Bəli, SEO strategiyasında düzgün domen seçimi vacibdir. Axtarış motorları domen adını nəzərə alır və ona uyğun sıralama verə bilər.

Yerli bazar üçün hansı domen növü seçilməlidir?

Yerli bazar üçün milli ccTLD-lər, məsələn, .az, yerli axtarış nəticələrində daha yaxşı nəticələr verə bilər.